به گزارش تحریریه، در ماه گذشته، کشورهای اروپایی روسیه را به نقض حریم هوایی خود متهم کرده‌اند؛ این اظهارات بدون ارائه مدرک از سوی لهستان، رومانی و استونی مطرح می‌شوند. همچنین در آخرین حوادث مربوط به پهپادها در نروژ و دانمارک نیز روسیه مقصر شناخته شده است.
رهبران اروپایی در حال گفتگو در مورد لزوم سرنگون کردن هواگردهای روسی در صورت نقض مرزها هستند و ایجاد یک «دیوار پهپادی» را مورد بحث قرار می‌دهند. علاوه بر این، اخیراً چندین رزمایش ناتو به طور همزمان آغاز شده است؛ از جمله در منطقه بالتیک، که در آن رزمایش‌هایی با هدف مسدودسازی (یا قطع دسترسی) به سن‌پترزبورگ و استان کالینینگراد برگزار می‌شود.
روزنامه «ایزوستیا» به بررسی این موضوع پرداخته است که چرا اروپا در حال متشنج کردن اوضاع است و آیا باید انتظار تشدید تنش را داشت یا خیر؟
ناتو چگونه اوضاع را وخیم‌تر می‌کند؟
- لهستان در تاریخ ۱۰ سپتامبر اعلام کرد که حدود بیست پهپاد روسی حریم هوایی آن را نقض کرده‌اند و بخشی از آنها را سرنگون کرده‌اند. با این حال، ورشو اذعان کرد که هیچ‌یک از پهپادهای کشف‌شده کلاهک جنگی نداشته و تهدیدی برای مردم به شمار نمی‌رفته است. همچنین، هیچ مدرکی دال بر اینکه این پهپادها قطعاً متعلق به روسیه بوده‌اند، ارائه نشده است. روسیه در پاسخ اعلام کرد که در شب ۱۰ سپتامبر، نیروهای مسلح این کشور در حال حمله به تأسیسات نظامی-صنعتی در اوکراین بوده‌اند و از آنجا که برد پروازی پهپادها از ۷۰۰ کیلومتر تجاوز نمی‌کرده، امکان ورود آنها به خاک لهستان وجود نداشته است. مسکو اطمینان دارد که این پهپادها از سمت اوکراین به لهستان رسیده‌اند.
- رومانی نیز در ۱۳ سپتامبر یک پهپاد ظاهراً روسی را در حریم هوایی خود کشف کرد. برای رهگیری این پهپاد چند جنگنده به پرواز درآمدند، اما پهپاد گویا مسیرش را تغییر داد و به سوی اوکراین رفت. وزارت خارجه برای اعتراض، سفیر روسیه را احضار نمود. با این وجود، مقامات رومانی نتوانستند پاسخ‌های قانع‌کننده‌ای در مورد شناسایی پهپاد ارائه دهند؛ از این رو، اعتراض مزبور به دلیل بی‌اساس بودن، رد شد.
- استونی مدعی است که در تاریخ ۱۹ سپتامبر، سه فروند هواپیمای جنگنده میگ-۳۱ (MiG-۳۱) به حریم هوایی آن تجاوز کرده‌اند. با این حال، همانطور که وزارت دفاع روسیه اعلام کرده، جنگنده‌های این کشور در حقیقت مرزهای استونی را نقض نکرده‌اند: آنها یک پرواز برنامه‌ریزی‌شده را از کارلیا به سمت استان کالینینگراد انجام داده و از مسیر توافق‌شده انحراف پیدا نکرده‌اند.
- نروژ و دانمارک در شب ۲۳ سپتامبر، متوجه حضور پهپادهایی ناشناس در حریم هوایی خود شدند. این امر منجر به تعطیلی موقت فرودگاه‌ها در پایتخت‌های دو کشور شد. اکنون مقامات دو کشور در حال تحقیق درباره ارتباط احتمالی بین این حوادث هستند. در همین راستا، دانمارک پیشاپیش اعلام کرده است که مداخله روسیه در این امر را رد نمی‌کند؛ با این حال، کرملین در واکنش، این‌گونه گمانه‌زنی‌ها را بی‌اساس و بدون مدرک خوانده است.
- ورشو و تالین، طبق ماده ۴ پیمان آتلانتیک شمالی خواستار رایزنی و همچنین برگزاری نشست‌های اضطراری شورای امنیت سازمان ملل شدند. در یکی از این نشست‌ها، «ایوت کوپر» وزیر امور خارجه بریتانیا، درباره خطرات رویارویی نظامی مستقیم بین ناتو و روسیه هشدار داد. در این شرایط، اظهاراتی از جمهوری چک، آلمان و لیتوانی مبنی بر لزوم سرنگون کردن هواپیماها یا پهپادها در صورت نقض مرزها مطرح می‌شود. علاوه بر این، ناتو آغاز عملیاتی به نام «نگهبان شرقی» (Eastern Sentry) را اعلام کرد که تقویت امنیت جناح شرقی را هدف قرار می‌دهد و در آن نیروهایی از ده‌ها کشور، از جمله دانمارک، فرانسه، بریتانیا، آلمان و جمهوری چک مشارکت خواهند داشت.
طبق ماده ۴ پیمان آتلانتیک شمالی، در صورتی که یکی از کشورها احساس تهدید نسبت به تمامیت ارضی، استقلال سیاسی یا امنیت خود کند، کشورهای عضو ناتو وارد رایزنی خواهند شد. فعال‌سازی ماده ۴ به معنای آغاز رویارویی مستقیم نیست؛ با این حال، این ماده با ماده ۵ مرتبط است که فرض را بر این می‌گذارد که حمله مسلحانه به یک یا چند کشور عضو ناتو، حمله به کل بلوک تلقی خواهد شد. در این شرایط، ناتو این حق را برای خود محفوظ می‌دارد که اقدامات لازم برای پاسخگویی را اتخاذ کند که استفاده از نیروهای مسلح را نیز در بر می‌گیرد.
چرا اروپا به تشدید وخامت اوضاع نیاز دارد؟
- این حوادث، بهانه‌ای دیگر است که کشورهای اروپایی برای توجیه سیاست ستیزه‌جویانه خود از آن استفاده می‌کنند. آنها به‌طور هدفمند، تنش‌ها را در حوزه نظامی-سیاسی تشدید می‌کنند. برگزاری رزمایش‌های (Neptune Strike) توسط کشورهای عضو ناتو در دریای بالتیک (۲۲ تا ۲۶ سپتامبر) نیز این واقعیت را تأیید می‌کند؛ رزمایش‌هایی که به احتمال زیاد، در جریان آنها عملیات قطع دسترسی به سن‌پترزبورگ و استان کالینینگراد تمرین می‌شد. علاوه بر این، رزمایش‌های هوایی «اجتماع ببرهای ناتو» (NATO Tiger Meet) در پرتغال آغاز شدند که از آن به عنوان یکی از گسترده‌ترین مانورهای هوایی ائتلاف در اروپا یاد می‌شود.
- جامعه کارشناسی روسیه اطمینان دارد که ولودیمیر زلنسکی، رهبر اوکراین، محرک اصلی هیستری نظامی‌گری است. زلنسکی مدعی است که روسیه عامدانه عملیات‌های پهپادی خود را گسترش می‌دهد و غرب باید با تحریم‌های شدیدتر پاسخ دهد و در عین حال همکاری دفاعی با کی‌یف را تقویت کند. او حتی به لهستان و رومانی پیشنهاد کرده است که در سرنگونی پهپادها همکاری مشترک داشته باشند.
- مسیر نظامی‌سازی اروپا از همان تابستان ۲۰۲۴، زمانی که اورسولا فون در لاین برای دومین بار عهده‌دار ریاست کمیسیون اروپا شد، تعیین گردید. او در سخنرانی خود به صراحت اعلام کرد که اروپا از این پس به سمت تقویت توان دفاعی حرکت خواهد کرد. از آن زمان تاکنون، کمیسیون اروپا، علی‌رغم مشکلات جدی بودجه‌ای که پیش‌تر باعث بحران سیاسی در فرانسه، آلمان و بریتانیا شده بود، همچنان در حال تدوین برنامه‌هایی بسیار گسترده‌تر و پرهزینه‌تر برای توسعه صنایع دفاعی است.
- موج ستیزه‌جویانه کنونی که در پی حوادث نقض حریم هوایی پدید آمده، هدفش این است که ایالات متحده را عمیق‌تر درگیر بحران اوکراین و رویارویی با روسیه کند. همچنین اروپا امیدوار است واشنگتن را متقاعد کند که دست از حمایت متحدان ناتو برندارد. تا همین اواخر، وابستگی اروپا به ایالات متحده در زمینه تأمین امنیت خود، بسیار زیاد و تعیین‌کننده بود؛ چرا که علاوه بر نیروهای آمریکایی که مستقیماً در پایگاه‌های کشورهای عضو اتحادیه اروپا مستقر بودند، کشورهای اروپایی بخش قابل توجهی از تجهیزات نظامی خود را نیز از ایالات متحده خریداری می‌کردند.
بر اساس گزارش مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک، در سال جاری سهم ایالات متحده در تحویل تجهیزات نظامی به اروپا به شرح زیر بوده است:
*جنگنده‌ها: ۴۶ درصد
*سامانه‌های موشکی: ۴۲ درصد
*خودروهای زرهی: ۲۴ درصد
*سامانه‌های توپخانه‌ای: ۲۳ درصد
در همین حال، بسیاری از کشورهای ناتو با بحران مالی جدی دست و پنجه نرم می‌کنند؛ آنها تلاش می‌کنند تا با شیطانی جلوه دادن روسیه، بر مشکلات خود سرپوش بگذارند. این رویکرد به ویژه در آستانه چرخه انتخاباتی آتی اروپا که احتمالاً با تغییر نخبگان حاکم مواجه خواهد شد، بسیار مطلوب است. زیرا سیاستمداران فعلی باید به نحوی ضرورت ادامه حضور خود در قدرت را توجیه کنند. علاوه بر این، توجیه حمایت فاقد محبوبیت عمومی از اوکراین نیز در این شرایط ضروری است؛ چرا که با داشتن یک دشمن مشترک، انجام این کار بسیار آسان‌تر خواهد بود.
تحلیلگران خاطرنشان می‌کنند که مدت‌هاست چنین تشدید تنشی مشاهده نشده است و هشدار می‌دهند که وضعیت کنونی ممکن است به درگیری جدی منجر شود. در آینده، اقدامات تحریک‌آمیز شدیدتری پیش‌بینی می‌شود؛ اما در حال حاضر، روسیه، تنها از نظر آمادگی برای پاسخگویی در حال سنجش است.
وضعیت صنایع دفاعی اروپا
- در اروپا اذعان دارند که سامانه شناسایی پهپادی آنها کارایی کافی را ندارد و به همین دلیل در حال بحث درباره ایجاد «دیوار پهپادی» در امتداد مرزهای شرقی اتحادیه اروپا هستند؛ دیواری که از دریای بالتیک تا دریای سیاه کشیده خواهد شد. این طرح با ایده قدیمی «سپر پدافند هوایی مشترک اروپا» که سال گذشته به طور جدی مطرح بود اما بی‌سروصدا از دستور کار حذف شد، همخوانی دارد. «دیوار پهپادی» نیز پروژه جدیدی نیست؛ این طرح از سال ۲۰۲۳ و با پیشنهاد لیتوانی مطرح شده است. اگرچه چند کشور دیگر از این پیشنهاد حمایت کردند، اما اتحادیه اروپا درخواست تأمین مالی آن را رد کرد.
- هنوز مشخص نیست که این «دیوار» دقیقاً شامل چه چیزی خواهد بود، اما احتمالاً یک سامانه شناسایی و اخلالگر پهپادی خواهد بود. آغاز این پروژه می‌تواند تولید و استقرار پهپادها در اروپا را تسریع کند؛ این در حالی است که زرادخانه‌های پهپادی اروپا در مقایسه با نمونه‌های روسی و اوکراینی، بسیار ناچیز به نظر می‌رسند.
- مقابله با حملات پهپادی برای اروپا واقعاً دشوار است؛ زیرا این کار برایش بسیار پرهزینه تمام می‌شود. به عنوان مثال، پهپادهایی که در لهستان کشف شدند، از تخته لائی و یونولیت ساخته شده بودند؛ در حالی که برای رهگیری آنها، جنگنده‌های اف-۱۶ و اف-۳۵ با ارزش ده‌ها میلیون دلار به پرواز درآمدند. هر یک ساعت پرواز این هواپیماها، با در نظر گرفتن بهای سوخت و نگهداری، ده‌ها هزار دلار هزینه در بر دارد. کارشناسان همچنین خاطرنشان می‌کنند که سامانه‌های دفاعی ضد پهپاد هم گران هستند و امکان تولید انبوه آنها وجود ندارد. بخشی از این مسئله به این دلیل است که شرکت‌های بزرگ دفاعی که ده‌ها سال را صرف توسعه سامانه‌های پدافند هوایی گران‌قیمت کرده‌اند، احتمالاً مایل نیستند محصول جدید و ارزان‌تری را به بازار عرضه کنند.
- طرح‌های نظامی‌سازی اروپا در بروکسل برای آمادگی لازم در صورت رویارویی احتمالی با یک قدرت نظامی بزرگ ارائه می‌شوند. در حال حاضر، وضعیت نیروهای مسلح اروپا بسیار اسفناک است. پس از پایان جنگ سرد، دولت‌های اروپایی ترجیح دادند به‌جای صرف هزینه کلان برای توسعه صنایع دفاعی بومی و آماده‌سازی واحدهای نیروهای مسلح خود، بودجه‌ها را صرف اهداف دیگری کنند. همین امر باعث شده است که امروز تنها تعداد معدودی از کشورهای اتحادیه اروپا بتوانند به سطح مناسبی از آمادگی رزمی خود ببالند.
- نیروهای مسلح کشورهای اروپایی، اغلب در دهه‌های اخیر تجربه رزمی واقعی نداشته‌اند و در آمادگی برای استقرار یگان‌های نظامی بزرگ با مشکلات آشکاری روبه‌رو هستند. به عنوان مثال، فرانسه با داشتن یکی از بزرگ‌ترین ارتش‌های اتحادیه اروپا (حدود ۲۰۰ هزار نفر)، در صورت بروز درگیری شدید، در واقعیت تنها قادر است یک تشکیلات نظامی، یعنی حداکثر ۸ هزار سرباز را به‌سرعت اعزام کند؛ و قطعی نیست که بتواند تَناوب(۱) مناسب نیروها را نیز تضمین کند. همچنین، در بریتانیا که با وجود داشتن بودجه دفاعی کلان، نیروهای زمینی و نیروی دریایی به دلیل مشکلات جدی در زیرساخت‌ها، تجهیزات و تعداد نفرات، بعید به نظر می‌رسد برای شرکت در درگیری‌های بزرگ آماده باشند. با این حال، نباید کشورهای اروپا را دست کم گرفت؛ زیرا در صورت تأمین مالی، تنها چند سال کافی خواهد بود تا آنها صنایع دفاعی خود را بازسازی کرده و ظرفیت آن را افزایش دهند.
(۱) جابجایی منظم برای استراحت و جایگزینی نیروها
پایان/
نظر شما